„ABY WSZYSCY BYLI JEDNO …” (J 17, 22)

RELIKWIE ŚW.JOZAFATA KUNCEWICZA W WARSZAWIE STOLICY POLSKI 

Jozafat (Jan) Kuncewicz (ok. 1580 – 1623) urodził się we Włodzimierzu Wołyńskim. Ojciec wysłał go na naukę do Wilna, gdzie związał się ze wspólnotą unicką, grupującą się wokół cerkwi św. Trójcy. W roku 1604 wstąpił do klasztoru bazylianów. Śluby zakonne złożył na ręce rezydującego w Wilnie metropolity kijowskiego Hipacego Pocieja, przyjmując imię Jozafat. Niebawem wyświęcony został na diakona, a w r. 1608 – na kapłana. Przykład zakonnej ascezy i jego gorliwość modlitewna i kaznodziejska przyciągały do parafii nowych wiernych, zaś do monasteru nowych kandydatów, z których najwybitniejszym był niewątpliwie Jan (w zakonie Józef) Welamin Rutski (1574-1637), późniejszy archimandryta monasteru wileńskiego i następca Hipacego Pocieja na stolicy metropolitalnej. Po objęciu przez Rutskiego metropolii kijowskiej, Kuncewicz został archimandrytą monasteru św. Trójcy. Współdziałając z Rutskim na polu reformy i odnowy życia zakonnego, przyczynił się m.in. do powstania nowicjatu w Byteniu k. Słonimia oraz monasteru w Żyrowicach, późniejszego głównego sanktuarium w Wielkim Księstwie Litewskim. W roku 1617 został biskupem-koadiutorem arcybiskupa połockiego z prawem następstwa, zaś w roku następnym – arcybiskupem połockim. Na tym stanowisku wsławił się gorliwością duszpasterską, licznymi wizytacjami, reorganizacją duchowieństwa i życia religijnego wiernych. Wydał m.in. Katechizm i Reguły dla kapłanów. Był także autorem utworów o tematyce ascetycznej i apologetycznej. Ustanowienie w roku 1620 przez patriarchę Jerozolimy Teofanesa hierarchii „dyzunickiej” w Rzeczypospolitej spowodowało eskalację niechęci do zwolenników pojednania między Kościołami wschodnim i zachodnim, arcybiskup Jozafat zginął 12 listopada 1623 r. w Witebsku. Już w 1643 r.połocki hierarcha został beatyfikowany. Kanonizacja nastąpiła w 1867 r. Nie ulegające rozkładowi relikwie św. Jozafata spoczywały pierwotnie w Połocku. Zabrane stamtąd w początkach XVIII w. z obawy przed władzami carskimi, trafiły do Białej Podlaskiej na lubelszczyźnie, gdzie spoczęły w miejscowej cerkwi bazyliańskiej. W r. 1873 relikwie zamurowano w podziemiach cerkwi w celu uchronienia ich przed zniszczeniem. Wydobyto je potajemnie po 42 latach w roku 1915 i przewieziono do Wiednia do cerkwi św. Barbary. Stamtąd po II wojnie światowej trafiły do Rzymu i po dziś dzień spoczywają w bazylice św. Piotra. Część z nich (paliusz i dłoń) natomiast od wielu lat znajduje się w przemyskiej katedrze greckokatolickiej, skąd peregrynują po parafiach.

Św. Jozafat był typem mnicha, na którego ogromny wpływ wywarł hezychazm a Jego radykalna asceza i wierność rodzimej tradycji przyciągały ludzi, widzących w nim urzeczywistnienie ideału chrześcijańskiego. Swoje argumenty dla idei pojednania między Kosciołami wschodnim i zachodnim czerpał z dzieł teologów rodzimych oraz z cerkiewnych ksiąg liturgicznych czy kronik historycznych. Z nich właśnie dowodził, że porozumienie z Kościołem łacińskim nie jest dla prawosławnej Cerkwi kijowskiej nowum, lecz powrotem do jedności pierwszych wieków. Radykalna asceza, świętość życia, zdolności duszpastersko-kaznodziejskie, gorliwość w sprawowaniu oficjum liturgicznego połączone z argumentacją teologiczną wziętą z rodzimych źródeł, spowodowały iż abp Jozafat nazywany był jeszcze za życia przez swych oponentów „duszochwatem” a przez wiernych, którym służył z oddaniem Wielkim Świętym.

Święty Jozafat  Kim jest Św. Jozafat i jakie związki łączą go z Wołyniem? Jozafat Kuncewicz urodził się ok. 1580 r. we Włodzimierzu Wołyńskim w rodzinie prawosławnej. W wieku 24 lat wstąpił do klasztoru. Dzięki pobożności i talentom szybko zrobił karierę kościelną: mając niespełna 40 lat został arcybiskupem połockim, który opiekował się prawie całym terenem białoruskim. Nikt wówczas nie spodziewał się, że biskup Jozafat przyjmie unię z Rzymem.

Dlaczego?

Odpowiadając na to pytanie należy pamiętać, że Kościół Kijowski nie przyjął tragicznego podziału Kościoła Powszechnego w Х–ХІ w. Biskupi Kościoła Kijowskiego nigdy nie wydawali żadnych postanowień o odłączeniu się od Rzymu, a ówczesne religijne księgi słowiańskie były przesiąknięte ideą jedności Kościoła. Na przykład, «Słowo o zakonie i łasce» metropolity kijowskiego Ilariona, w którym opowiada się o chrzcie Rusi przez księcia Włodzimierza, szczególnie podkreśla jedność chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu; «Pochwała Grzegorza dla ojców Soboru we Florencji i Konstancie» (Grzegorz Cambłak był metropolitą kijowskim w latach 1414–1418) potwierdza, że idea jedności kościelnej nie była obcą dla metropolii kijowskiej o wiele wcześniej przed Unią Brzeską. Obchodzono też święta obrządku zachodniego, których nie było w Kościele Greckim, m.in. przeniesienie relikwii świętego Mikołaja w Bari, które Kościół Kijowski zapożyczył od zachodu w ХІІ w.

Biskup Jozafat pozostając gorliwym kaznodzieją i obrońcą tradycji prawosławnej, ciągle nawoływał o przywrócenie jedności Kościoła poprzez unię. Dzięki jego działalności do unii z Rzymem przystępowało coraz więcej nowych parafii, więc postać Jozafata stała się bardzo niebezpieczna dla jego oponentów. 12 listopada 1623 r.zabił go w Witebsku wściekły tłum fanatyków. Jednak nawet po męczeńskiej śmierci biskup dalej prowadził za sobą nowych parafian. Prawosławne parafie nadal przechodziły na stronę unii, a biskup prawosławny Melecjusz Smotrycki, główny inicjator nieposłuszeństwa wobec arcybiskupa Jozafata, po tej tragedii kontynuował rozpoczętą przez niego sprawę przywrócenia jedności między chrześcijanami.

Papież Urban VIII beatyfikował Jozafata Kuncewicza dwadzieścia lat po jego śmierci–w 1643 r.W 1867r. w Rzymie papież Pius ІХ kanonizował Jozafata Kuncewicza (1580−1623), patrona Ukrainy-Rusi.Obecnie doczesne szczątki Świętego Jozafata spoczywają w głównej świątyni Kościoła Katolickiego–Bazylice Św.Piotra w Rzymie,obok grobu Księcia Apostołów, świętego Piotra. Jest to jedyny święty urodzony na ziemi wołyńskiej, który został wpisany do głównego kalendarza Kościoła Rzymskiego.